هموارسازی و شیب‌بندی لیکا

     در طول دهه‌های گذشته روش‌های گوناگونی برای هموارسازی و شیب‌بندی بام‌ها و کف‌ ساختمان‌ها ارائه گردیده است. دستیابی به وزن کمتر در سقف‌سازی، از ویژگی‌های لازم برای این منظور است . به همین دلیل یکی از متداول‌ترین کاربردهای لیکا استفاده از آن برای پوشش کف‌ها و بام‌ها بوده است. عمر شیب‌بندی با سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) حداقل ۵۰ سال و هزینه آن ۲۰% از روش‌های دیگر کمتر می باشد. با توجه به پایداری شیمیایی لیکا و نیز نداشتن مواد مضر شیمیایی می‌توان لوله های تأسیساتی را نیز از داخل این لایه عبور داد. برای ایجاد پایداری بیشتر در این لایه آن را با دوغاب سیمان مخلوط می‌کنند برای این منظور به ازای هر ۱۰۰ لیتر لیکا (کیسه های ۱۰۰ لیتری) حدود ۱۶ کیلوگرم سیمان مصرف می‌شود. همچنین می‌توان پس از پخش کردن لیکا روی آن را با توری فلزی پوشش داده تا آماده اجرای لایه‌های بعدی گردد. قابل ذکر است که با توجه به عایق نمودن سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) می‌توان از ضخامت لایه‌های عایق حرارت کاست و یا آن را به کلی حذف نمود.

جدول زیر مقایسه بین دانه های لیکا با سایر سبکدانه های صنعتی را نمایش می دهد.

سبک دانه‌ لیکا ( پوکه صنعتی لیکا )

پوکه‌های معدنی

وزن

سبکدانه مخلوط لیکا که در هموارسازی و شیب بندی بکار می‌رود وزن فضایی ۳۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.

دارای وزن فضایی بین ۷۰۰ تا ۱۳۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب بوده و ۲ تا ۴ برابر سنگین‌تر از سبکدانه لیکا می‌باشند

عایق

بر اساس گزارشات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مقدار ضریب هدایت حرارتی w/m.k ۰.۰۹ و بتن سبک لیکا w/m.k ۰.۱۲ می‌باشد. استفاده از این مصالح می‌تواند جایگزین مناسبی به عنوان لایه عایق باشد و تبادل حرارتی بین طبقات و بام را به حداقل ممکن برساند.

پوکه‌های معدنی وابسته به جنس دارای ضرائب انتقال حرارتی بالاتری نسبت به سبکدانه‌های لیکا (پوکه صنعتی لیکا) می‌باشند. طبق پیوست مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان بتن‌های تهیه شده با پوکه‌های معدنی دارای ضریب انتقال حرارت  می‌باشد. اگر بخواهیم لایه عایق بام را با پوکه‌های معدنی و با کارآیی یکسان عایق‌بندی لیکا ایجاد کنیم باید ضحامتی بیش از ۲.۵ برابر مصالح استفاده کنیم که با توجه به وزن پوکه‌های معدنی وزن لایه عایق ۴ تا ۶ برابر خواهد شد!

جذب آب

تخلخل درونی سبکدانه‌های لیکا (پوکه صنعتی لیکا) به صورت فضاهای بسته و منافذ منفک می‌باشند به همین دلیل جذب آب سبکدانه لیکا ۱۶ تا ۱۸ درصد وزنی می‌باشد.

بدلیل باز بودن خلل و فرج درونی پوکه‌ها ی معدنی تا میزان ۷۰ درصد حجمی خود جذب آب دارند. میزان جذب آب بالای پوکه‌های معدنی مشکلات ذیل را در کاربرد آنها بوجود می‌آورد:

با افزایش میزان رطوبت محیط ضریب انتقال حرارت آنها به سرعت بالا رفته و عایق بودن نسبی آنها را از بین می‌برد. این مشکل به خصوص در اقلیم‌های مرطوب باعث تبادل حرارتی زیاد ساختمان از طریق بام می‌گردد.

در صورت ترک خوردن لایه ایزولاسیون و نشت آب به درون لایه شیب‌بندی، بدلیل نگه‌داری طولانی مدت رطوبت در پوکه‌های معدنی علاوه بر ترمیم ایزولاسیون،‌لایه شیب‌بندی نیز باید جمع‌آوری شده و دوباره پوکه‌ریزی شود. این مسأله در سقف‌هایی که ایزولاسیون آنها تعویض و یا تعمیر شده اما رطوبت باقی‌مانده همچنان از سقف زیرین باعث پوسته شدن رنگ و ترک خوردگی گچ و خاک سقف می‌شود قابل ملاحظه است.

جذب رطوبت و بخار شدن آن در اثر گرمای تابیده شده بر بام باعث طبله کردن لایه ایزولاسیون می‌شود. این مشکل در مناطق گرمسیر، قابل ملاحظه است.

خطر آسیب‌دیدگی در یخ‌بندان و هوای سرد در لایه بتن سبک درست شده از پوکه معدنی وجود دارد.

بدلیل عدم توانایی در تعیین مقدار آب جذب شده در پوکه‌های معدنی نمی‌توان آب مؤثر طرح اختلاط بتن سبک شیب‌بندی یا کف‌سازی را تعیین کرد که باعث عدم کارآیی بتن ساخته شده با این پوکه می‌شود.

بتن سبک تهیه شده از پوکه‌های معدنی در مراحل اولیه و در طی زمان دچار جمع‌شدگی(Shrinkage) می‌شوند. که باعث ایجاد ترک‌های ریز درون بافت بتن سبک شده و آن را ناکارآمد می‌نماید.

داشتن مواد شیمیایی

PH سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) تقریباً خنثی بوده و هیچگونه آسیبی به تأسیسات عبور داده شده از لایه لیکا وارد نمی‌آورند همچنین باعث هیچ نوع خورندگی و پوسیدگی سایر اجزا نمی‌شود.

پوکه‌های معدنی دارای مواد شیمیایی، انواع سولفات‌ها و مواد آهکی و ترکیبات کنترل نشده معدنی می‌باشند که بتدریج باعث خورندگی و پوسیدگی تأسیسات و یا حتی اجزای سازه‌ای ساختمان می‌گردند.

تراکم پذیری

سبکدانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) در مقابل فشار مکانیکی دائمی و یا بارگذاری مکرر فشرده نمی‌شود و نسبت درصد هوای موجود ثابت می‌ماند.

غالباً در فشار مکانیکی دائم و یا در بارگذاری‌های مکرر فشرده و کوبیده می‌شوند. این مشلل در پستی و بلندی‌های کوچک ایجاد شده در سطح ایزولاسیون بام‌هایی که با پوکه‌های معدنی شیب‌بندی شده‌اند، قابل مشاهده است.

عمر مفید

عمر مفید سبکدانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) در شیب‌بندی حداقل ۵۰ سال می‌باشد.

دارای عمر مفیدی در حدود ۲۰ سال می‌باشند و کارایی خود را بعد از این مدت از دست می‌دهند.

عدم دانه‌بندی

دانه‌بندی مخلوط لیکا که در شیب‌بندی بام استفاده می‌شود دارای دانه‌بندی صفر تا ۲۵ میلی‌متر می‌باشد و دارای یک دانه‌بندی اصلاح شده و منظم و مناسب جهت شیب‌بندی می‌باشد.

پوکه‌های معدنی غالباً فاقد دانه‌بندی مناسب بوده، به همین دلیل تثبیت و پایداری لایه پوکه‌ریزی شده در شیب‌بندی مشکل‌ساز خواهد بود. علاوه بر این بر طبق اصول شیب‌بندی صحیح، ضخامت لایه شیب‌بندی شده باید حداقل ۳ برابر اندازه بزرگ ترین دانه استفاده شده باشد. که با توجه به اندازه‌های بزرگ کلوخه‌ای برخی پوکه‌های معدنی این امر امکان‌پذیر نیست. به عنوان مثال با استفاده از پوکه با جنس سنگ‌پا و با اندازه تقریبی ۸ سانتی‌متری باید حداقل به ضخامت ۲۴ سانتی‌متر پوکه‌ریزی انجام شود!

مصرف سیمان

به دلیل عدم نفوذ ملات به داخل خلل و فرج درون سبکدانه، مصرف سیمان در مورد شیب‌بندی با سبک دانه‌های لیکا (پوکه صنعتی لیکا)، ۱۶۰ کیلوگرم به ازای هرمترمکعب پوکه می‌باشد. این مسأله باعث تثبیت و پایداری مناسب‌تر لایه شیب‌بندی، همچنین صرفه‌جویی ۳۰ درصدی در مصرف سیمان می‌گردد.

بدلیل خلل و فرج باز مقدار زیادی از دوغاب ریخته‌شده به درون منافذ باز پوکه راه پیدا کرده و علاوه بر سنگین‌تر شدن مضاعف لایه شیب‌بندی، باعث افزایش مصرف سیمان می‌گردد.
 کف سازی و سقف سازی
از آنجا که سقف‌ها سهم نسبتاً زیادی از هزینه تمام شده ساختمان را به خود اختصاص می‌دهند، طراحان ساختمان سیستم‌های متنوعی را به منظور اقتصادی‌تر کردن آن‌ها ابداع و اجرا کرده‌اند. صرفه‌جویی درمصرف بتن و فولاد، کاهش یا حذف قالب‌بندی، بهبود روش‌های ساخت و افزایش کیفیت اجرا از اهداف عمده این کوشش هاست.
جهت دستیابی به یک سیستم بهینه سقف باید عوامل تأثیرگذار بر آن را از دید معماری و کاربری ساختمان مورد توجه قرار داد. بر اساس این نیازمندی‌ها می‌توان پارامترهای مناسب سقف را نظیر مقاومت، وزن، عایق کاری و … به دست آورد از آنجا که در یک سیستم سقف و کف، عناصر سازه‌ای(باربر) و عناصر غیرسازه‌ای(پرکننده، عایق و …) در کنار هم عمل می‌کنند، توجه توام به ویژگی‌های هر دو گروه لازم است .در این میان وزن کم به عنوان یکی از ویژگی‌های مشترک درهر دو گروه مطرح است و نقش تعیین کننده‌ای در وزن کلی اجزای باربر ساختمان دارد. در واقع اثر کاهش وزن مضاعف می‌گردد.
 سقف سازی(چگونگی کاربرد فرآورده‌های لیکا در انواع سقف)
 ۱- سقف بتن مسلح پیش ساخته و در جا

یکی از روش‌های متداول پوشش سقف استفاده از دال بتنی یکپارچه است. ایجاد صلبیت در برابر بارهای جانبی، ایجاد پیوستگی بین اجزای باربر، کنترل لرزش‌های سقف، مقاومت در برابر آتش‌سوزی و ایجاد سطح صاف برای اندودکاری از مزایای مهم این پوشش است. از آنجا که استفاده از قالب‌بندها یا پانل‌های سقفی پیش ساخته می‌تواند هزینه‌های قالب‌بندی و اجرای سقف را کاهش دهد، کاربردآنها متداول گردیده است. استفاده از سقف پیش ساخته موجب افزایش کیفیت سقف و نیز سرعت نصب می‌گردد. یکی از مشکلات عمده دال‌ها و پانل‌های بتنی، وزن زیاد آن‌ها است، به طوری که با افزایش دهانه، ضخامت سقف و در نتیجه وزن آن به طور مضاعف افزایش می‌یابد. در نتیجه، کاربرد این پانل‌ها در دهانه‌های بزرگ فقط با استفاده از روش‌های پیش کشیدگی و پس کشیدگی امکان‌پذیر است که این روش نیز نیازمند هزینه اضافی و عوامل اجرایی مناسب می باشد.
بنابراین استفاده از بتن لیکا یک راه حل مناسب برای کاهش وزن سقف و در نتیجه اقتصادی کردن طرح سقف است. با استفاده از فولادهای مسلح کننده می‌توان طرح پانل سقفی را متناسب با دهانه، بارگذاری و ضخامت سقف کنترل نمود. همچنین قابل ذکر است که پانل‌های بتنی دانه سبک نقش مؤثری در عایق کاری حرارتی کف‌ها دارند.

۲- سقف سبک با تیرچه و بلوک

به دلیل مشکلات پیش گفته شده برای دال‌های بتنی یکپارچه سنگین، کاربرد تیرچه‌های بتنی پیش ساخته برای کاهش نسبی وزن سقف متداول گردیده است. سرعت ساخت، هزینه کم قالب‌بندی، آرماتوربندی و کیفیت بتن پیش ساخته از مزایای دیگراین روش است. سقف‌سازی با استفاده از تیرچه و بلوک ترکیبی از دو روش بتن پیش ساخته و بتن درجاست. دراین سیستم، بار سقف توسط تیرهای T شکل بتنی که از بتن ریزی تیرچه‌های پیش ساخته به دست می‌آیند، تحمل می‌شود. فضای خالی بین تیرچه‌ها با بلوک‌های سفالی یا بتنی پر می‌شود و در انتها یک لایه بتن پوشش درجا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به حجم قابل ملاحظه پوشش یافته با بلوک سقفی، وزن بلوک‌ها در بار مرده سقف مؤثر خواهد بود. این موضوع اهمیت کاربرد بلوک‌های سقفی سبک ساخته شده از بتن لیکا را نشان می‌دهد. اگر چه مقاومت بلوک در سیستم سازه‌ای سقف منظور نمی‌شود، اما بلوک‌ها باید قادر به تحمل ضربه‌های ناشی از حمل و نقل و نیز آمد و شد در زمان بتن‌ریزی باشند.
بافت سطح زیر بلوک نیز باید برای اندودکاری مناسب باشد. بنابر این مقاومت، وزن کم، قابل حمل بودن، سهولت نصب و داشتن سطح مناسب برای اندودکاری از خواص مهم بلوک‌هاست.