ليکا چيست

واژه ليکا از عبارت light expanded clay aggregate به معني دانه رس سبک منبسط گرفته شده است.اين دانه ها از انبساط خاک رس در کوره هاي گردان با حرارتي حدود ۱۲۰۰ درجه سانتيگراد بدست مي آيند. سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) داراي شکل تقريبا گرد و سطح زبر و ناهموارند. رويه ميکروسکوپي خارجي دانه ها داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ و  بخش داخلي دانه ها داراي بافت سلولي سياه رنگ ميباشد. مجموعه اي از ويژگي هاي قابل توجه مانند وزن کم ،‌ هدايت حرارتي پايين ، افت صوتي مناسب ، مقاومت در برابر آتش،‌دوام و پايداري شيميايي و … سبب گسترش کاربردهاي اين سنگدانه هاي مصنوعي در صنعت ساختمان ، طرح هاي عمراني ،کشاورزي ، محيط زيست ،‌ راهسازي و … شده است.

روش توليد

سبکدانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) طي ۳ مرحله زير توليد می شود:

۱) فرآوري اوليه: خاک رس پس از ورود از جعبه تغذيه روي نواري حرکت میکند که يک وزن سنج در مسير آن تعبیه شده است. اين وزن سنج مقدار ماده عبور کرده در واحدهاي زماني ساعت و شبانه روز را اندازه‌گيري مینمايد. معمولاً در اين قسمت يک دستگاه آهن رباي برقي نيز طراحي میگردد که کار اصلي آن قطع حرکت نوار در زمان ورود قطعه آهن همراه با ماده معدني است زيرا وجود اين قطعات براي ماشين آلات بسيار خطرناک است. مواد اوليه از روي نوار وارد يک نوع آسياب سنگي میشوندکه صفحه زير اين آسياب مشبک سوراخ‌هايي به قطر ۱۴ تا ۱۸ ميلیمتر دارد. سوراخ‌هاي اين شبکه در هر اندازه‌اي قابل تنظيم میباشند. در اين آسياب به خاک آب افزوده میشود تابه گل تبديل شود و از سوراخ‌ها عبور کند. گل از صفحه زيرين آسياب به آسياب ديگري که بيشتر يک مخلوط کننده است وارد میشود. آسياب مخلوط کن از ۲ محور تشکيل شده است که پره‌هاي آن با حرکت حلزوني به سمت جلو حرکت میکنند. در اين آسياب اگر گل داراي رطوبت کافي نباشد، باز هم آب اضافه میشود. در اين مرحله گل در صورت نياز با افزودنیهاي خاصي مخلوط میشود و در مرحله فرآوري اوليه بيشترين زمان عمل آوري گل در اين آسياب صورت میگيرد که روند کندي دارد. اين کندي حرکت باعث میشود تا گل کاملاً آب جذب نمايد و ورز داده شود تا حالتي يکنواخت پيدا کند. پس از آن ماده وارد مخلوط کن دیگری می شود که مواد اولیه ورز داده می شود و کاملا یکنواخت می گردد و سپس به صورت رشته ای بر روی نوار خوراک ریخته می شود.

۲) مرحله خشک کردن: در اين مرحله، گل با حرکت در کوره خشک کن به تدريج خشک مي گردد و تبديل به گندوله میشود.

۳) مرحله پخت: در اين مرحله دانه‌هاي خشک شده(گندوله‌ها) در معرض حرارت قرار میگيرند که در اين قسمت سير صعودي حرارت تقريباً ناگهاني میباشد. حرارت در کوره خشک کن از حرارت طبيعي (۲۰۰cº) در مدت تقريبي ۲ ساعت به حدود ۴۰۰ درجه سانتیگراد میرسد و در دومين مرحله از ۴۰۰cº به ۱۲۰۰cº افزايش میيابد. افزايش ناگهاني حرارت ماده را تا مرز ذوب میرساند و در همين حال کليه مواد سوختني سعي در خروج از محيط دارند. اما به دليل ماهيت رس که در آن اتصال ذرات به هم شديد است، فشار گازهاي حاصل ايجاد جباب مینمايد و محيط متخلخلي بوجود میآورد و به اين صورت سبکدانه توليد میگردد. محصول پس از مرحله پخت وارد خنک کن می شود.

تاريخچه ليکا در جهان

سبکدانه‌هاي طبيعي از سال‌هاي دور مورد توجه بشر بوده است. روميان در احداث معبد پانتئون و ورزشگاه کلوزيوم از نوعي سبکدانه استفاده کردند و در قرن ششم نيز در ساخت اوليه کليساي صوفياي استانبول سبکدانه بکار رفته است. در قرن دوم پس از ميلاد، مهندسين رومي سبکدانه پوميسي را در ساختمان پانتئون روم بکار برده‌اند. پس از گذشت ۱۰۰۰ سال، سبکدانه در ساختماني در واتيکان بکار رفت.

کاربرد بتن سبکدانه پس از توليد سبکدانه‌هاي مصنوعي و فرآوري شده در اوايل قرن بيستم وارد مرحله جديدي شد. در حدود سال ۱۹۱۷، هايدي در کانزاس ايالات متحده، روش توليد صنعتي رس منبسط شده را با استفاده از کوره استوانه‌اي چرخان ابداع نمود و اين فرآورده هايديت نام گرفت. بدليل امکان فرآوري در توليد، اين محصول داراي ويژگي‌هاي منحصر بفرد بوده و مورد استقبال فراواني قرار گرفت. در اين مدت بيش از ۱۵۰ پل و ساختمان در ايالات متحده و کانادا با اين نوع بتن، مورد بهره‌برداري قرار گرفت. بزرگترين بناي بتن سبکدانه، ساختمان اداري ۵۲ طبقه با ارتفاع ۲۱۵ متر در هوستون تگزاس مي‌باشد. در ايران پس از آگاهي از مزاياي توليد سبکدانه در کشور واحد توليد ليکا توسط بخش خصوصي در سال ۱۳۵۷راه‌اندازي شد. امروزه سبکدانه‌هاي مصنوعي به ويژه ليکا در کشورهاي مختلف با نام‌هاي تجاري گوناگون توليد مي‌گردد که  نام برخي از کشورهاي داراي اين صنعت و نام تجاري فرآورده‌هاي آن به شرح زير است:
دانمارک، نروژ، سوئيس، سوئد، فنلاند ، انگليس و ايران به نام Leca، چک و اسلواکي، لهستان و روسيه با نام Keramzite، فرانسه ،بلژیک و پرتقال با نام Argex، ايتاليا با نام Laterlite و آلمان و اتریش  با نام Liapour

بهره‌برداری از واحد اول کارخانه لیکا به سال ۱۳۵۷ باز می گردد. تولید فرآورده های این کارخانه تحت امتیاز لیکای بین المللی انجام می‌شود. در حال حاضر این کارخانه دارای چهار واحد تولید سبکدانه مجموعأ با ظرفیت اسمی ۹۵۰،۰۰۰ مترمکعب در سال، سه بخش تولید بلوک سبک با ظرفیت اسمی مجموع ۳۵،۰۰۰،۰۰۰ قالب و تولید انواع ملات آماده در سال می باشد. کارخانه لیکا دارای بخش های R&D و آزمایشگاه ویژه کنترل کیفیت است.

شرکت لیکا ایران به عنوان بزرگترین واحد تولید کننده لیکا در آسیا و خاورمیانه دارای نظام مدیریت ISO 9001-2015، استاندارد ملی ایران، تأییدیه شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و گواهینامه فنی محصول از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌باشد.

همچنین آزمایشگاه ویژه کنترل کیفیت این بخش فرآورده‌ها را از نظر کیفی مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد. طرح توسعه شرکت لیکا جهت احداث واحد دوم تولید سبکدانه (پوکه صنعتی) در شهریور سال ۱۳۸۲ آغاز و پس از ۲ سال تلاش متخصصین ایرانی در دی ماه سال ۱۳۸۴ به بهره‌‌برداری رسیده است.

طرح توسعه واحد سوم لیکا در سال ۱۳۹۱ آغاز شد و در سال ۱۳۹۶ بهره برداری از آن شروع گردید.هم زمان واحد سوم تولید بلوک لیکا که از اتوماسیون کامل برخوردار است ،نیز در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید.

 

هم اکنون شرکت لیکای ایران بزرگ‌ترین واحد تولیدکننده لیکا در آسیای میانه و شرق آسیا می‌باشد.